چگونگي انتقاد والدين از فرزندان در سنين نوجواني
دوران نوجواني از سنيني است كه آستانه تحمل پذيري كاهش پيدا مي كند؛ يعني بچه ها در برابر محيط، عكس العمل هاي بيشتري از خود بروز مي دهند. گاهي والدين در شرائطي كه -ختي- انتقادات حقيقي به فرزندان خود دارند اما چون نصيحت به صورت ذاتي بار منفي دارد، بيان آن عكس العمل نوجوانان را در پي دارد. لذا انتقادات بايد تلطيف شود و در ميان ويژگي هاي مثبت فرزند نوجوان ابراز شود.
اگر والدين انتظار دارند كه فرزندانشان به ايشان احترام گذارده و نكات مورد نظر ايشان را بپذيرند اول قدم اين است كه مقبول فرزندان خود باشند. لازم است والدين براي ايجاد مقبوليت در قلوب فرزندان، بر دو نكته ذيل متمركز شوند:
1. موفقيت: والديني كه در نگاه خود موفق هستند، فرزندان نيز نگاهشان را با زاويه ديد ايشان وفق مي دهند و به عكس، والديني كه خود را موفق نمي دانند، مثلا مادر خود را در تحصيل موفق نمي داند، در امور خانه خود را موفق نمي داند، در منزل دائما مشغول غر زدن است يا پدر و مادري كه در حضور فرزنان احترام همديگر را نگه نمي دارند، با تندي با هم صحبت مي كنند و … والديني كه چنين تصوير ذهني از خود ارائه مي دهد، به صورت طبيعي مقبول فرزندان خود نخواهند بود و مورد بي احترامي قرار خواهند گرفت؛ به قول معروف «حرمت امامزاده در اختيار متولي آن است».
2. محبوبيت: محبت از ديگر رموز مقبوليت است. وقتي والدين در حضور فرزندان به همديگر ابراز محبت مي كنند، همديگر را با نام مناسب و مهربان صدا مي زنند، و توصيفات زيبايي نسبت به همديگر ابراز مي كنند … فرزندان نيز در اين چارچوب هرگز به خود جرات نخواهند داد كه به والدين بي احترامي كنند.
گاهي محبوبيت از اموري مانند نوع پوشش والدين سرچشمه مي گيرد؛ نوع پوشش، در كنار انديشه و تفكر در روابط اجتماعي افراد داراي اهميت بسيار است. چنانكه مرحوم شيخ عباس قمي (ره) در كتاب «شمائل المحمديه (ص)» به ويژگي هاي ظاهري پيامبر (ص) پرداخته اند؛ آراستگي ظاهر، موهاي آراسته، استفاده از عطر و … . پيامبر اكرم(ص) همواره داراي ظاهري آراسته بوده اند و اين امر در روابط اجتماعي ايشان اهميت داشت.
در شيوه انتقاد، لفظ و لحن مهم است. هنگام سخن گفتن با نوجوان بايد كلمات مناسب استخدام نمود و لحن مناسبي را اتخاذ كرد. مثلا لفظ «بفرما» در مقابل لفظ «بيا» و اتخاذ لحن آرام و مناسب، درصد بالايي از نفوذ و تاثيرگذاري كلام را بر عهده دارد. همچنان كه نوع بيان نيز داراي اهميت است؛ همانطور كه هنگام دعا و راز و نياز با خداوند فرموده اند خواسته خود را در لفافه دو صلوات مطرح نمائيد تا حاجات شما برآورده شود، در انتقاد و نصيحت كه خود به خود بار منفي دارد، براي اينكه از وجوه منفي آن كاسته شود و سازنده باشد بايد ميان ويژگي هاي مثبت، كادو پيچ شود. اساسا ديدن خوبيهاي نوجوانان مهم است.
برداشت از جلسات تربيت فرزند، حجت الاسلام استاد تراشيون.