یکی از سنت‌های حسنه ایرانیان، زیارت اهل قبور و رفتگان است؛ امری که از دوران کودکی از سوی والدینمان با همراهی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها در روزهای پنج‌شنبه آخر هفته با جدیت پیگیری می‌شد و امروز به علت درگیر شدن با زندگی ماشینی و دغدغه‌‌های روزمره مانند گذشته از رونق خاصی برقرار نیست. البته شاید به بهانه درگذشت عضوی از خانواده‌مان در طول سال پایمان به محل آرامیدن درگذشتگان باز شود و با حضور تنها در پنج‌شنبه آخر سال سعی کنیم دینمان را به آن‌ها ادا کنیم!

خیرات تنها کافی نیست؛ بر مزار خفتگان در آرامستان برویم

البته امام صادق (ع) در ذیل روایتی زیارت قبور مؤمنان را به عنوان حق یاد می‌کنند و می‌فرمایند: «ان حَقُّ اَلْمُؤْمِنِ عَلَى اَلْمُؤْمِنِ …إِذَا مَاتَ اَلزِّیَارَةَ إِلَى قَبْرِهِ…»؛ از حقوق مؤمن آن است که پس از مرگ به زیارت قبر او روند. 

مطابق روایات رسیده از معصومین، زیارت از راه دور با اهدای خیرات کافی نیست و حضور در آرامستان دارای موضوعیت است. این مهم را محمد بن مسلم از شاگردان امام صادق (ع) از حضرت پرسیده است که: «قلت لأبی‌ عبدالله علیه السلام: الموتی نزورهم؟ فقال: نعم. قلت: فیعلمون بنا إذا أتیناهم؟ فقال: إی و الله إنهم لیعلمون بکم و یفرحون بکم و یستأنسون إلیکم. قال: قلت: فأیّ شیء نقول إذا أتیناهم؟ قال: قل: اللهم جاف الأرض عن جنوبهم و صاعد إلیک أرواحهم، و لقّهم منک رضواناً، و أسکن إلیهم من رحمتک ما تصل به وحدتهم، و تؤنس به وحشتهم، إنک علی کل شیء قدیر»؛

چرا باید مردگان را زیارت کنیم؟

به امام صادق (ع) عرض کردم: آیا خوب است مردگان را زیارت کنیم؟ آن حضرت فرمرد: آری. عرض کردم: وقتی نزد ایشان می‌رویم، آنان متوجه ما می‌شوند؟ فرمود: آری به خدا قسم، ایشان متوجه آمدن شما می‌شوند و از عمل شما خوشحال می‌شوند و به شما انس می‌گیرند و از تنهایی بیرون می‌آیند. محمد بن مسلم می‌گوید: عرض کردم: هنگامی که نزد آنان می‌رویم چه بگوییم؟ حضرت فرمود: این دعا را بخوان: «بار خدایا زمین را از پهلوی ایشان دور ساز و روان‌هایشان را به سوی خود بالا ببر و از جانب خویش خوشنودی‌ات  را پیشوازشان بفرست و از رحمتت همنشینی برای آنان بگمار که دلتنگی و تنهایی آنان را مبدل به انس و آرامی و وحشتشان را به مبدل به امن سازی، که تو بر هر چیزی توانایی».

مرحوم آیت‌الله سیدمحمد حسین طهرانی از اساتید عرفان در این رابطه می‌گوید: روح متوفا به قبر خود ارتباط بیش‌تری دارد و لذا زیارت ارواح در سر قبورشان اثر بیش‌تری دارد و مؤمن زائر به واسطه دریچه قبر، خود را به روح معصوم و مقرب درگاه خدا مرتبط کرده و بدین وسیله با تمام فسحت عالم معنی و ارواح ارتباط پیدا می‌کند و بهره می‌گیرد.