موضوع:نقش قلم در حیات دانش(با محوریت سوره قلم)
صديق ترين ،بي توفيق ترين،مفيد ترين ودايمي ترين رفيق براي هركس كتاب است.
موضوع:نقش قلم در حیات دانش(با محوریت سوره قلم)
تدوين:گروه دانش پژوهان مدرسه علميه كوثر
-سوره قلم در یک نگاه
بِسمِ اللهِ الَّرحمن الرّحیم به نام خداوند بخشنده مهربان
ن وَالقَلم وَمایَسطُرُون قسم به نون و قسم به قلم و آنچه خواهد نگاشت.
آیه فوق اولین آیه ازسورۀ مبارکه قلم است این سوره جزو سوره های مکی است .ابن عباس در رابطه با مکی و مدنی بودن این سوره می گوید:از اول سوره تا آیه16وآیات47-33-16همگی مکی هستند و ما بعد آن مدنی است.
سوره مبارکۀ قلم بدون هیچ اختلافی دارای 52 آیه است که در اینجا به بررسی آیه اول آن«ن وَالقَلَمَ وَما یَسطُرُون» می پردازیم !
( تفسیر صافی جلد6- صفحه:372)
ن و قلم در تفاسیر علما
قبل از پرداختن به تفسیر ن و قلم و ما یسطرون لازم است به این موضوع بپردازیم که آیه مذکور به دو موضوع از مهمترین مسائل زندگی بشر سوگند یاد کرده در واقع ظاهر آیه بیانگرموضوع کوچکی است یک قطعه نِی ناچیزویا چیزی شبیه آن و کمی ماده سیاه رنگ وسپس سطوری که بر صفحه ی کاغذ ناچیز رقم می زند.
امادر واقع همین دو موضوع سر چشمه پیدایش تمام تمد نهای انسانی و پیشرفت تکامل علوم،اندیشه ها و افکاروسر چشمه هدایت و آگاهی بشر است تا انجا که دوران زندگی بشر به دو دوره تقسیم می شود دوران تاریخ و ما قبل تاریخ ودوران تاریخ بشر از زمانی شروع میشود که خط اختراع شده و انسان توانست دست به قلم شود وما يسَطُرُون را به يادگار بگذارد اهميت اين سوگندزماني آشكار مي شود كه توجه داشته باشيم زماني كه اين آيه نازل شد تعداد نويسندگان و كساني كه مختصرسواد خواندن و نوشتن داشتند در محيطي كه مكر عبادي و سياسي و اختصاصي مجاز بود به بيست نفر هم نمي رسيد. سوگند به قلم در چنين محيطي عظمت خاصي دارد.
( تفسيرنمونه جلد24-صفحه378 )
برخي مفسران قلم رابه قلمي تفسير كرده اند كه فرشتگان بزرگ خداوند وحي و يا نامه اعمال آدميان را با آن مي نويسند اما اين تفسير نمي تواند تفسيركاملي باشد؛چرا كه آيه مفهوم گسترده تري دارد كه اين تفسير يكي از مصداقهاي آن است همان طور كه ما يَسطُرُون مفهوم وسيعي دارد تمام آنچه را در اين راه هدايت و تكامل فكري،اخلاقي وعملي بشر را به رشته ي تحرير در مي آورد شامل مي شود و منحصربه وحي آسماني يا اعمال انسانها نيست.
( تفسيرنمونه جلد24 - صفحه 378)
رازهاي نهفته در سوگند به ن و قلم ومايَسطُرُون
-خداوند در اين آيه به مال و قدرت و شمشير سوگند ياد نكرده ولي به قلم و نوشته سو گند ياد كرده و اين سو گند نشاندهنده رشد و تكامل و ارزش بالاي آن است.
-سوگند به قلم به جاي سوگند به بيان تشويق سوادآموزي و تمام دانش پژوهي است ونشاندهنده اولويت مبارزه با بي سوادي و تر غيب به نوشتن و خواندن در اسلام و به طور كلي اهميت ويژه اي كه دين اسلام به علم داده است. –قلم حافظ علوم و دانشها و پاسدارافكار دانشمندان و پل ارتباطي گذشته و آينده بشر است به طور يكه قلم انسانهايي را كه جدا از هم از نظر زمان و مكان زتدگي مي كنند به يكديگر پيوند مي دهدو تفكر همه ي متفكران بشر را در تمام طول تاريخ در يك كتابخانه جمع مي كنند.
( تفسيرنمونه جلد12- صفحه173)
- قلم راز دار بشر و خزانه دار علوم و گرداورنده تجربيات قرون و اعصاراست اگر قرآن به آن سوگندياد ميكندبه دليل عظمت وارزش آن است چرا كه همواره سوگند به يك امر عظيم وپرارزش ياد مي شود. – در روايات آمده كه نخستين چيزي را كه خداوندآفريده قلم بود و البته قلم وسيله اي براي«مايَسطُرُون»ونوشته ها كه قرآن به آن دو سوگند ياد كرده يعني هم به ابزاروهم به محصول اين روايتاز امام صادق(ع)توسط محدثان شيعه و اهل سنت به عنوان يك خبر معروف نيز آمده است.
