اهمیت کار در روایات

َإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ

كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

آنگاه که نماز پایان پذیرفت در پی کسب و کار روی زمین پراکنده گردید و از فضل و کرم خداوند نصیب و روزی

 طلبید به یاد خدا فراوان باشد تا مگر رستگار شوید . / سوره جمعه ، آیه 10

جهان آفرینش ، میدان تلاش و کوشش است و انسان به عنوان یکی از موجودات ، خلقت از این قانون مثتسنی نیست ، بلکه چون اشرف و افضل مخلوقات است برای شکوفایی استعدادها ، و دست یابی به قله ی پرافتخار کمال ، نیاز بیشتری به شناخت نظام هستی دارد تا هدف خود را بشناسد و برای بدست آوردن آن بکوشد  تلاش مورد توجه و اهتمام ائمه معصومین (ع) نیز بوده است و آن بزرگواران خود نیز به کار مشغول بوده اند و از دسترنج خویش برای کسب روزی حلال استفاده می نموده اند .

اسلام برای کار ، احترام و ارزش و ارج قائل است ؛ یعنی هعمانطور که یک شخص عالم ، مجاهد را توصیف میکند و برای او پاداش قرار می دهد ؛ در رابطه با موضوع کار و کارآفرینی به طور مفصل پرداخته و آن را در جامعه حائز اهمیت می داند و مردم را برای  تشویق  به آن دعوت می کنند و کار و کارآفرینی و کننده ی کار از اهمیت زیادی برخوردار است که ائمه معصوم در روایات خود به طور مکرر از کار و کارگر یاد کرده و آن را دارای ارزش و اعتبار زیادی می دانند .

پیامبر(ص) دست کارگر را می بوسد زیرا با این حرکت می خواهد به جهانیان نشان دهد مقام کار بسیار بلند و پر اهمیت است تا به سمت آن روی آورند تا از نیاز به خلق در امان باشند و دست احتیاج به دیگری دراز نکنند .

همانطور که گفته شد امامان و پیامبران بزرگوار اسلام در احادیث گرانبهای خود همه را به کار دعوت می کند و برای آن پاداش و ارج زیادی قائل است در مقابل بیکاری را به شدت مورد نکوهش قرار می دهد تا آن جا که می فرماید : خداوند از بنده ای که دهانش را باز کند و بدون کارکردن بگوید : خدایا مرا روزی بده ، بدش می آید ». در این حدیث پیامبر با صراحت بیان می کند . فرد بیکار نه تنها خودش را از رفاه اقتصادی دور می کند بلکه باعث می شود از رحمت خدا دور شده و خدا به او نظری نداشته باشد و به طور واضح روشن است بیکاری به شدت از طرف خداوند و پیامبران و امامان نهی شده است .

ائمه ما با دست خود کار می کردند و از دسترنج خود استفاده می کردند . آنان با این که خدمتکار داشتند اما خود برای تامین زندگی عائله شان تلاش می کردند و منظورشان این بود که به مسلمانان بفهمانند که اسلام به کار کردن امر می کند و از بیکاری و سستی نهی می نماید .

کار جهاد است :

روایات ائمه کار را یک نوع جهاد در راه خدا می داند و تلاشی که مسلمانان در راه اداره زندگی خود و خانواده اش انجام می دهد بهترین عبادت هاست .

میدان عمل آن چنان نزد ائمه معصمومین(ع) از ارزش و اهمیتی برخوردار است که آن را هم ردیف با جهاد معرفی می کند که پیامبر اکرم(ص) می فرماید :الکاد علی عیاله کالمجاهد فی سبیل الله (کسی که برای تامین معاش زن و فرزندانش تلاش می کند همچون مجاهدی است که در راه خدا می رزمد ) اینان همه دلایلی برای ارزش مقام کار است زیرا جهاد که خود غرور و بلندی و دری از درهای بهشت است و از استوانه های ایمان به شمار می رود کار به آن شبیه شده زیرا باید درک کرد مقام کار چه اهمیتی نزد ائمه دارد همان طور که جهاد در سخنان آن بزرگواران لباس تقوا سپر مطمئن الله و برترین عمل هاست کار به آن تشبیه شده پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) می فرماید : الشاخص فی طلب الرزق الحلال کالمجاهد فی سبیل الله ( تلاش گر در جستجو و طلب روزی حلال ، چون مجاهد و رزمنده ای است که در میدان نبرد است ) .

و پیامبر در بعضی از روایات مقام کار و کسب روزی حلال را بالاتر از جهاد نیز می داند و می فرماید : « پاداش کسی که برای رزق حلال کار می کند از آن کس که در راه خدا جهاد می کند بیشتر است » احادیث نشانگر مقام و جایگاه کار و کوشش نزد امامان و پیامبران است .

شخصیت و عزت در سایه کار

از احادیث ائمه اطهار استفاده می شود که آن ها انسان را تشویق به کار می کنند و انسان با کار و کوشش استقلال اقتصادی پیدا می کند و جوانان می توانند مستقل برای خدا از بعضی مشکلات اقتصادی رهایی پیدا کرده و به شخصیتی در بین افراد جامعه برسند و از نیاز و احتیاج به مردم بی نیاز می گردند و به خود تکیه می کنند که امام موسی بن جعفر (ع) فرموده است : از مردم قطع امید کردن و از ثروتشان چشم پوشیدن به درآمد کار خود قانع بودن برای مردم با ایمان مایه عز دینی و روح جوانمردی و شرف دنیوی است . چنین انسانی در نظر مردم بزرگ و بین فامیل خود محترم ودر محیط خانواده اش دارای هیبت و عظمت خواهد بود . او در ضمیر خود و نظر دیگران بی نیازترین مردم است .

در این حدیث به طور واضح بیان می کند که انسان نباید دست نیاز به مردم دراز نکند تا زمانی که خود توانایی انجام کار را دارد زیرا اینگونه حرکات شخصیت انسانی را در اجتماع بی ارزش می کند .

پیامبر در بعضی از روایات مقام کار و کسب روزی حلال را بالاتر از جهاد نیز می داند و می فرماید : « پاداش کسی کعه برای کسب رزق حلال کار می کند از آن کس که در راه خدا جهاد می کند بیشتر است » . احادیث نشانگر مقام و جایگاه کار و کوشش نزد امامان و پیامبران است .

محققین :

سحر ناروئی و مهلا حاجی آبادی طلبه پایه سوم

منابع :

قرآن

میزان الحکمه ، حمیدرضا شیخی ، ج 10 ، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث

محمد وحیدی ، احکام عمومی ، ج 3، مرکز نشر سنابل

مجله اقامه ، مدیر مسئول سید محمود نور بخش . ص 11