مرضیه محمدزاده در نشستی که به همت انجمن زنان پژوهشگر تاریخ در اندیشگاه کتابخانه ملی برگزار شد از نقش زنان در واقعه عاشورا و وظیفه زن معاصر سخن گفت.

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

محمدزاده در ابتدای سخنان خود گفت: اولین نکته در بررسی نقش زنان در واقعه عاشورا پاسخ به این سوال است که چرا امام حسین (ع) زنان و فرزندان را نیز همراه خود بردند.

وی ادامه داد: امام حسین (ع) زمانی مدینه را را ترک کرد که یزید به حکومت رسیده بود و از والی مدینه خواسته بود تا از امام حسین (ع) بیعت بگیرد و در صورت امتناع آن حضرت، دستور قتل ایشان و همراهان وی را داده بود. پس می پذیریم که خطر جانی امام و خاندان وی را تهدید می کرد و همین موجب می شود امام به سمت مکه حرکت کند.

محمد زاده ادامه داد: اما امام مدتی بیش در مکه نماند و عازم کوفه شد چرا که در مکه امنیت جانی او و همراهانش در خطر بود و از سوی دیگر با توجه به دعوتی که از سوی مردم کوفه به امام رسیده بود، محیط کوفه برایش آماده تر بود. بنابراین امام عازم کوفه شد.

این پژوهشگر حوزه دینی افزود: تمامی این شرایط برای خاندان امام نیز وجود داشت. یعنی امنیت جانی آن ها تضمین شده نبود. محمدزاده اظهار داشت: در همراهی خاندان امام با وی نکته دیگر این بود که امام به قصد جنگ به کوفه نرفته بود. از طرفی امام می خواست نشان دهد که حرکتش یک حرکت اصلاح گرانه است و همراهی خاندان وی سبب می شد آن ها تمامی وقایع را ببینند و اگر اتفاقی افتاد ، آنها شاهد این حوادث باشند و آن را به گوش تاریخ برسانند.

معرفت شناسی زنان عاشورا
این نویسنده در ادامه با اشاره به نقش ویژه زنان در واقعه عاشورا، همراهی آنان را در چند قالب عنوان نمود: اولین مسأله از دیگاه او معرفت شناسی است.

اومعتقد است: تمامی کسانی که در این نهضت، امام را همراهی کردند از راهی که در آن قدم گذاشته بودند، شناخت داشتند. بزرگ َترین آن ها زینب (س) است که به عقیله بنی هاشم معروف است.
اما موضوعی که در این خصوص در رابطه با زن معاصر مطرح می شود این است که ما چطور می توانیم به آن ها اقتدا کنیم؟
او ادامه داد: زنان عصر ما باید کسب معرفت را جدی بگیرند و نباید لزوما دنباله رو باشند. باید خودشان صاحب نظر و اندیشه باشند. این سبب می شود پشتوانه فکری مردان باشند و چه بسا خودشان نهضت آفرین باشند. اگر این معرفت کسب شود یک زن که اینقدر توانمند است می تواند همه را به دنبال خودش بکشاند. این موضوع را ما در انقلاب خودمان هم شاهد بودیم.

مکتب شناسی
نویسنده کتاب «زنان پیامبر(ص) و زنان با پیامبر(ص)» دومین مساله را مکتب شناسی عنوان کرد و گفت: همه زنان عاشورایی افرادی بودند که نسبت به مکتب و دین ایمان کامل داشتند. به عنوان مثال، زنی در بصره می زیست به نام ماریه دختر منقذ عبدی که پدر و همسرش در جنگ جمل در رکاب حضرت علی (ع) به شهادت رسیدند. این زن خانه اش در بصره را به شکل یک دانشگاه در آورده بود و ریاست آنجا را برعهده داشت.

او در نهضت امام حسین (ع) هم خانه اش را محل تجمع افرادی کرد که آماده بودند از نهضت امام آگاهی پیدا کنند. آن هم در زمانی که در بصره عبیدالله بن زیاد حکومت می کرد. یعنی این خانه در آن شرایط حالت مخفیانه هم داشت. نامه امام به بزرگان بصره که توسط اولین سفیر امام سلیمان بن رزین به بصره آورده شد هم در خانه او خوانده می شود.

موقعیت شناسی و زمان شناسی زنان واقعه عاشورا
محمدزاده ادامه داد: سومین مطلب، زمان شناسی و موقعیت شناسی است. نمونه آن دلهم همسر زهیر َ بن قیر است. زهیر یکی از سلحشوران و مردان رزمنده است. اما هنوز در بافت های ذهنی زمان عثمان گیر کرده است. او فرمانده سپاه عثمان بود و وقتی از مکه به سمت کوفه حرکت می کند کاروان خودش را به گونه ای حرکت می دهد که با امام در یک منزل قرار نگیرند. اما سرانجام در منزلگاه خزیمیه با امام رو به رو می شود. امام موذن خود به نام حجاج بن مسروق را سراغ زهیر می فرستد تا او را به چادر امام بیاورد. زهیر امتناع می کند اما همسرش دلهم می گوید؛ زهیر،  پسر فاطمه تو را فرا می خواند و نمی روی؟ و زهیر را به سمت امام حسین (ع) راهی می کند. همین می شود که زهیر در کربلا یکی از فرماندهان سپاه امام حسین (ع) می شود.

زهیر آمادگی قلبی دارد اما این دلهم است که او را در این مسیر قرا می دهد. زهیر در کربلا سخنرانی ها و خطبه ها خطاب به مردم کوفه و سپاهیان عمر سعد دارد. او اعلام می کند مرا می شناسید و می دانید که هستم. من از حسین (ع) دعوت نکردم که به کوفه بیاید اما اکنون کنارش هستم اما شما پسر فاطمه را دعوت کردید و در مقابلش ایستادید؟

مدیریت بحران حضرت زینب (س)
محمدزاده افزود: مساله بعدی مدیریت است. هر مدیر یک نبوغی دارد. ارکان ها را برای رسیدن به هدف هماهنگ می کند، موانع را می شناسد و می داند چگونه می توان از این موانع عبور کرد. اما مدیریت در بحران، کار هر کسی نیست یک نبوغ خاص می خواهد. زینب (س) از عصر عاشورا و قبل از شهادت امام، مدیریت اهل بیت امام را بر عهده دارد. چرا که امام سجاد (ع) در بستر بیماری است.
اما مدیریت زینب (س) چه بود؟ او به همه بچه ها و زنان گفت هر چه زیورآلات دارید کنار بگذارید تا هنگام هجوم به شما آسیب نرسانند.

این پژوهشگر با نقد برخی موضوعات مطرح شده در مداحی ها اظهار داشت: اصلا اینگونه نبود که برخی در مداحی ها می گویند که گوش با گوشواره جدا شد. با اندکی مطالعه در تاریخ می بینیم که با درایت و کاردانی زینب در آن شرایط هیچ بچه ای آسیب ندید و گم نشد. زینب (س) حتی حفظ جان امام سجاد (ع) بیمار را به عهده داشت.

وی ادامه داد: در کوفه، در شام و در مجلس یزید وقتی آن مرد شامی آن جسارت را در حق فاطمه دختر امام حسین (ع) کرد، باز این زینب (س) است که با کلام خودش خطاب به یزید می گوید هیچ وقت نمی توانی چنین کاری بکنی مگر اینکه اعلام کنی از دین ما خارج شده ای. او یزید را برای اسارت زن مسلمان مواخذه می کند و در نهایت این کاروان را سالم به مدینه می رساند.