بگو مگوی واژهها؛ چگونه شاعر شویم؟
تاکنون آثار متعددی درباره اینکه چطور استعداد شاعری خود را بر کاغذ بیاورید، منتشر شده است؛ کتابهایی که هرکدام تلاش کردهاند تا تکنیکهای شاعری و شعر را به علاقهمندان و هنرجویان آموزش دهد. نگارش این دست از آثار سابقه دیرینی در ادب فارسی دارد؛ از کتابهایی که به آموزش فنون بلاغی پرداخته تا آثاری که تکنیکهای وزن شعر و … را دستهبندی و ارائه کردهاند.
شعر از جمله هنرهای پرمخاطب در دوران معاصر است. گاه میتوان با یک تکبیت و یا حتی با یک مصراع، مخاطبانی را سالها با خود همراه کرد و در ذهن و زبان آنها ماندگار شد. با توجه به افزایش اقبال به شعر در سالهای اخیر و همچنین تأثیر فضای مجازی بر سلامت شعر، برخی از کسانی که دستی بر آتش دارند تلاش کردند تا با برگزاری کارگاههای آموزشی یا انتشار کتاب، شاعران جوان را در این مسیر یاری رسانند. وجود مشکلات گوناگون در حوزههای مختلف به ویژه زبان، گاه کارشناسان و شاعران را نگران کرده است؛ به طوری که برخی از آنها معتقدند که هرچند کمیت شعر در سالهای اخیر رو به گسترش است، اما کیفیت شعر فارسی نیز در حرکتی معکوس هر ساله تنزل مییابد.
کتاب «تار و پود»، نوشته سیدمهدی موسوی، از جمله تازهترین آثاری است که در حوزه آموزش فن شعر منتشر و روانه کتابفروشیها شده است. نویسنده در این اثر تلاش دارد تا با روشی کارگاهی، چکیدهای از تجربیات خود را در اختیار مخاطبان قرار دهد. ساختار کتاب نیز بیشتر از آنکه به شرح مفاهیم و دستهبندی اطلاعات بپردازد، با ارائه نمونههای متعدد و همچنین با بهرهگیری از شعر شاعران موفق، کارگاهی خواندنی را برای مخاطب ارائه کند.
در جلد اول این کتاب که پیش از این منتشر شده بود، تلاش شد مبانی نظری شعر و شگردهای شاعرانه با روشهای کارگاهی تلفیق شود. در جلد دوم بنا بر آن است فضایی صرفاً کارگاهی تدارک دیده شود تا از این رهگذر، برخی از ریزهکاریها و فنون شاعرانه در مقام عمل تحلیل و بررسی شود؛ به همین دلیل این مجموعۀ کارگاهی در پنج فصل تنظیم شده است.
موسوی در مقدمه این کتاب راجع به موضوع فصلهای «تار و پود» مینویسد: در جلد اول این کتاب، تلاش شد مبانی نظری شعر و شگردهای شاعرانه با روشهای کارگاهی تلفیق شود. در این جلد، بنا بر آن است فضای صرفاً کارگاهی تدارک دیده شود تا از این رهگذر، برخی از ریزهکاریها و فنون شاعرانه در مقام عمل، تحلیل و بررسی گردد. به همین دلیل این مجموعه کارگاهی، در پنج فصل تنظیم شده است.
در فصل اول(بازآفرینی شعر) سر وقت اشعاری رفتهایم که گرفتار کاستیها و سستیهای زبانی و موسیقیاییاند یا پرداخت ضعیفی دارند و از انسجام شایستهای بهرهمند نیستند؛ سپس تلاش شده است که با پیشنهادهای ساده و ملموس، این کاستیها برطرف گردد و مخاطب، مستقیم در جریان شعر قرار گیرد و فرایند بازآفرینی یا حک و اصلاح آن را به طور عینی و شفاف دریابد.
در فصل دوم(از کوشش تا کشش شاعرانه)، برای هر شگرد شاعرانهای سرمشقی انتخاب کردهایم تا علاقهمندان از روی آن به تمرین بپردازند و کنشگرانه شگردهای ادبی را مشق کنند و با کوشش شاعرانه، رفتهرفته به کشش و جوشش شاعرانه دست یابند.
در فصل سوم(مشق جانشینی و همنشینی)، اشعار و ابیاتی از برخی شاعران انتخاب و با حذف کلمه یا عباراتی از این اشعار، جایگزینهایی پیشنهاد شده و در ادامه، این پیشنهادها با سروده شاعر سنجیده و ارزیابی گردیده است. در فصل چهارم(بازآرایی شعر) نیز، از برخی شاعران تقاضا شده است تا نمونه شعرهایی را که پس از سرودن، بازبینی و بازآرایی کردهاند، در اختیارمان بگذارند.
پس از مقایسه نمونههای اولیه با نمونههای اصلاح شده، به اختصار توضیح دادهایم که با این بازآرایی، چگونه شعری به کمال مطلوبتری نائل شود. در فصل پنجم(حکایتها و روایتهای کارگاهی شعر)، خاطرات و یادداشتهای کارگاهی برخی از شاعران نقل شده است تا نشان دهیم که گاهی پیشنهادهای اساتید یا دوستان شاعر، چگونه میتواند به آراستن و پیراستن شعر یاری برساند.
کتابستان معرفت جلد دوم «تار و پود» را در هزار نسخه و در 248 صفحه منتشر کرده و در دسترس علاقهمندان قرار داده است.