مرحوم میرزا اسماعیل دولابی می فرمود: به زیر دستت خوبی کن، با همسرت یگانگی کن، به مافوقت هم تسلیم باش. هنوز یک چیز دیگر کم داری و آن اینکه مافوقت را بشناسی تا حقّش را ادا کنی. رفقای دورت را هم بشناسی تا با آنها یکی شوی.

مرحوم میرزا اسماعیل دولابی می فرمود: هرکس در علم و عمل کامل باشد می‌تواند احکام شرع را یاد بدهد. البته کامل کامل هم نمی‌شوید. آخرش از عجز، بهره می‌بریم و آن را با کار خدا و با تکوینیّات، تنگِ هم می‌زنیم.
گفت چیزی را به ما فرمان داده است ولی آخر سر نمی‌توانیم آن را انجام بدهیم. اما اول تقلایت را بزن.
به زیر دستت خوبی کن، با همسرت یگانگی کن، به مافوقت هم تسلیم باش. هنوز یک چیز دیگر کم داری و آن اینکه مافوقت را بشناسی تا حقّش را ادا کنی. رفقای دورت را هم بشناسی تا با آنها یکی شوی. عجز و ضعف مادونت و شاگردت را هم رسیدگی کنی تا بیش از اندازه بارش نکنی. گفت: اینها که خیلی سخت است. چگونه اینها را موعظه کنم؟ باقی اینها را باید از خدا کمک بگیری. چطور آنها که مادونت هستند وقتی در راه می‌مانند از خدا کمک می‌گیرند؟ تو هم همین کار را بکن.
کسی که چه عالم، چه گوینده به احکام شرعی سه گانه‌اش عمل کند مستجاب الدّعوه می‌شود. وقتی چنین شد آنچه را که خداوند مخفیانه به او داده است از آنها هم استفاده می‌کند، آن علم خدایی لذتی، آن حیات و عزت همیشگی که خداوند داده است. آنها مال خود خداوند است، تکوینیّات است، اختیاری نیست. وقتی که می‌خواست یکی از خلق کند او را زیبا آفرید، دیگری را کمرنگ است. از زیبایی‌ات استفاده می‌کنی، از کمرنگی‌ات هم استفاده می‌کنی، زیرا احکام ظاهرت را رفتار کرده‌ای و مستجاب الدّعوه شده‌ای، لذا آنها را هم جزء کارت می‌آورد. غنی و مالدارت کرده است. از عنایت استفاده می‌کنی، زیرا آن سه تا را عمل کرده‌ای و تمیز شده‌ای. در خلقت خیرات و مبرات می‌کنی. نفوس، دورت جمع می‌شوند و تو را می‌بوسند، خدمت به تو می‌کنند، شما هم با خلق خدا شکر آن نعمت را می‌کنی. قدرت وش هرت به شما داده است. همه آنهایی را که به شما داده است استفاده می‌کنی.
احکام تکلیف سه تاست. که مربوط به مافوق و محاذی و مادون است. مبادا فراموش کنی. هر کدام را بنابراهلش رفتار کن. باید هم اهل آن را بشناسی. هر مقدار که می‌توانی عمل کن، اجحاف و جبر در کار نیست. به اندازه شناخت از تو تکلیف می‌خواهند. تقلا بزن و بشناس کوتاهی نکن، اگر نشناختی از خداوند کمک بگیر. آن وقت آن هم مثل تکوینیّات می‌شود. گفت خدایا خیلی‌ها را که خودت ساخته‌ای و ما دست به آن نگذاشتیم. این یک مقداری را هم که به اختیار ما قرار داده‌ای – حقیقتش – ما نتوانستیم، این را هم به ما کمک کن.

کتاب طوبی محبت؛ جلد3 – ص 67
مجلس حاج محمد اسماعیل دولابی