ما براى اوقات خواب خود افسوس میخوريم كه چرا براى نماز شب بيدار نمى ‏شويم، در صورتى كه اوقات بيدارى را به غفلت میگذرانيم!

زيرا اگر در بيدارى به توجّه و بندگى مشغول بوديم، توفيق بيدارى شب را نيز براى تهجّد و خواندن نافله‏­ى شب و تلاوت قرآن پيدا مى‏یكرديم.

بهجت عارفان در كلام آيت الله مصباح

بنده خیال می­کنم چیزی­که در زندگی ایشان کاملاً بیّن بود و هر کس اندکی با ایشان معاشرت پیدا می­کرد یا از فرمایشات ایشان استفاده می­کرد متوجّه می­شد این بود که ایشان تمام سخنان و رفتارشان روی یک محور متمرکز بود و آن این­که تقرّب به خدای متعال یا کمال حقیقی برای انسان جز در سایه اطاعت خدا و عمل به دستورات شریعت حاصل نمی­شود. تکیه­کلام ایشان انجام واجبات و ترک محرمات بود. هرکه از ایشان می­پرسید چه باید بکنیم چه دستور اخلاقی شما توصیه می­کنید محورش همین بود.

انجام واجبات ترک محرّمات

 تکیه­کلام ایشان در تمام مدّتی که ما خدمت ایشان می­رسیدیم و گاهی صحبت از مسائل اخلاقی و معنوی می­شد، مسلّمات شریعت بود، این مطلب را بارها تأکید می­کردند که اگر ما آنچه از شریعت می­دانیم عمل کنیم خدا آنچه لازم باشد به ما خواهد فهماند، لزومی ندارد که بگردیم دنبال یک چیزهایی که خیلی مجهول هست، می­فرمودند:

هرچه در شریعت بیشتر روی آن تأکید شده و آیات قرآن و روایات، بیشتر به آن تأکید کرده دلیل آن است که آن راه، راه تقرّب به خدا و مهم­تر و مؤثّرتر است.

خوشه اي از خرمن دستورالعمل هاي بهجت عارفان

بسمه تعالی

هیچ ذکری، بالاتر از «ذکر عملی» نیست؛

هیچ ذکر عملی، بالاتر از « ترک معصیت در اعتقادیات و عملیات نیست.»

و ظاهر این است که ترک معصیت به قول مطلق، بدون«مراقبه دائمیّه»، صورت نمی­گیرد.

من کلام علی(علیه السلام):

«إعلم أنّ کلّ­شیءٍ من عملک تبع لصلاتک:

بدان که هر چیزی از عمل تو تابع نماز توست »؛

علیکم بالمحافظة علی الصّلوات الخمس فی اوائل أوقاتها و بالإقبال بالکلّ إلیه تعالی فیها، لاتفوتکم السعادة إن شاء الله تعالی:

بر شما باد به محافظت بر نمازهای پنج­گانه در اوّلین وقت­های آن­ها و بر شما باد به روی نمودن و توجّه با تمام وجود بسوی خدای تعالی(در این صورت) سعادت را از دست نخواهید داد إن شاء الله تعالی                                                             

آقایانی که طالب مواعظ هستند، از ایشان سؤال می­شود: آیا به مواعظی که تا حال  شنیده اید، عمل کرده­اید، یا نه؟

آیا می دانید که: «هر که عمل کرد به معلومات خودش، خداوند مجهولات او را معلوم می فرماید».
آیا اگر عمل به معلومات- اختیاراً - ننماید، شایسته است توقّع زیادتی معلومات؟

آیا باید دعوت به حق، از طریق لسان باشد؟ آیا نفرموده:«با اعمال خودتان، دعوت به حق بنماید؟»

آیا طریق تعلیم را باید یاد بدهیم، یا آن­که یاد بگیریم؟

آیا جواب این سؤال­ها از قرآن کریم: (والّذین جاهدوا فینا لنهدینّهم سبلنا)، و از کلام معصوم:«من عمل بما علم، ورثه الله علم ما لم یعلم» و «من عمل بما علم، کفی ما لم یعلم»،[جواب روشن نمی­شود؟]

خداوند توفیق مرحمت فرماید که آنچه را می­دانیم، زیر پا نگذاریم و در آنچه نمی­دانیم، توقّف و احتیاط نمائیم تا معلوم شود.

نباشیم از آن­ها که گفته­اند:

پی مصلحت مجلس آراستند             نشستند و گفتند و برخاستند!

منبع:

معاونت تهذیب حوزه­های علمیّه

نتایج نماز و نیایش را با علم نیز مى توان دریافت ، زیرا نماز و نیایش نه تنها به روى حالات عاطفى بلکه روى کیفیات بدنى نیز اثر مى کند و گاهى در چند لحظه یا چند روز بیمارى جسمى را بهبود مى بخشد. این کشفیات هر چقدر هم که غیر قابل درک باشند، بایستى به واقعیتشان معترف شد. دفتر مشاهدات طبى لورد بیش از 200 مورد درمان فورى و غیر قابل تردید سل ریوى و عفونت کلیه و سرطان و امراض بدنى دیگر را ضبط کرده است

اما حرکات نماز، چنانکه امروزه ثابت گردیده ، تکرار قیام و قعود در نماز بهترین وسیله اى است که سرعت گردش خون را افزایش داده و از این رو نماز را یکى از عوامل موثر در به کار انداختن جهاز هاضمه دانسته اند که راه اشتها و میل به غذا را نیز هموار مى سازد. و جالب این است که اوقات نماز و مواقع هضم غذا کاملا مناسب و هماهنگ بوده و چنانکه ملاحظه مى نماییم ، در این امر حکمت عجیبى به کار برده شده است …

به این ترتیب که وقت نماز صبح پیش از شروع به غذاى صبحانه بوده ، و ظهر قبل از آنکه انسان به نهار بپردازد و عصر یا همان وقت که هضم غذا آغاز شده … و به هنگام غروب یا موقعى که انسان بین دو وعده نهار و شام قرار دارد. و به همین ترتیب موقع عشا که هضم غذا تازه شروع گردیده است … طب جدید این موضوع را ثابت کرده و مدلل ساخته که نماز بهترین وسیله اى است که از بالا رفتن فشار خون جلوگیرى کرده و در حفظ تعادل آن اثر بسزایى خواهد داشت . آرى طبق نظریه پزشکان چنانچه در اداى نماز مراقبت و محافظت به عمل آمده و حرکات موزون آن به آرامى و طمانینه که از شرایط صحت آن است ، توام باشد، ثابت و مسلم گردیده که از بسیارى بیماریهاى ناشى از فشار خون جلوگیرى خواهد کرد… و این خود اثرى آنى و فورى بر قلب گذاشته و از ضربان تند و سریع آن مانع خواهد شد.

بر اساس تحقیقات معلوم شده است افرادى که بطور مرتب به عبادتگاه مى روند، در برابر بسیارى از بیماریها نظیر: فشار خون، بیماریهایى قلبى، سل و سرطانهاى ناحیه گردن مصونیت دارند.

علم طب در دنیاى کنونى از بسیارى از رموز و اسرار بیمارى ها به طرز معجزه آسایى پرده برداشته است. با این وصف هنوز هم هزاران بیمارى و مرض باقى است که بزرگترین اطباء هوشمند و نوابغ پزشکى کمترین بارقه امیدى به کشف و معالجه آنها به دست نیاورده اند. اما بررسى و دقت در مطالعات این اطباء و نوابغ این نکته را روشن مى سازد که اغلب آنها این نظریه را تایید نموده و اعتقاد پیدا کرده اند که در میان معجزات فراوانى که براى نماز شمرده اند، یکى اعاده صحت و تندرستى روحى و شفاى کلیه بیماریهایى است که مداوا شده و کلیه روشهاى پزشکى در برابر آنها عاجز مانده است.

یک جراح مصرى اخیرا با یک سرى تحقیقات گسترده اعلام داشت :

نماز بهترین درمان براى بیماران مبتلا به جابجایى غضروفهاى ستون فقرات است .

دکتر الزیات استاد دانشگاه نوادا در آمریکا پس از مطالعه بر روى چهل بیمار گفت :

حرکت هاى ناشى از پنج بار نماز در روز مى تواند عمل جراحى ناشى از بیمارى مذکور را در مدت یک هفته بهبود بخشد.

این پزشک مصرى به بیماران جراحى شده خود توصیه کرده است که بلافاصله پس از عمل جراحى حرکت کرده و به مدت یک هفته روزى پنج بار حرکات نماز را به جاى آورند و این حرکات را در هر صورت تا پایان عمر ادامه دهند.

همچنین یک دانشمند آمریکایى در کتابى که به تازگى بنام بیماریهاى فقرات منتشر ساخته ، گفته هاى این پزشک مصرى را تایید کرده و به بیماران خود نیز سفارش کرده است که روزانه پنج نوبت حرکاتى شبیه نماز مسلمانان انجام دهند.

فایده طبى رکوع و سجود

چنانچه اشاره شد بزرگترین متخصصان و پزشکان عالى مقام بین المللى بر این باورند که حرکات نماز خم و راست شدن ملایم در سجود و رکوع مى تواند یکى از راه هاى مهم درمان بیمارى دیسکوپاتى یا بیمارى دیسک ناحیه کمر باشد.

رکوع و قیام در نماز در تقویت عضلات پشت و معده اثر بسزایى داشته و آنچه از مواد چربى و پیه که در جدار معده باقى مانده بطور کلى بر طرف مى سازد… و مهمترین فایده سجود نیز این است که هم عضلات ران و ساق پا را تقویت مى نماید و هم در وصول خون به اعضاء و نواحى بدن کمک کرده و نیروى جدار معده را نیز افزایش مى دهد و فعالیت و حرکات امعاء نیز تقویت مى گردد و یکى دیگر از فواید سجود البته اگر سجده بطور صحیح انجام گیرد این است که از بزرگ شدن شکم و ورم معده که بر اثر فشرده شدن عضلات آن بوده و خود بیمارى بزرگى محسوب مى شود، جلوگیرى خواهد کرد.

منبع:

1- راه و رسم زندگى ، الکسیس کارل ، ص 173 و نیایش ، ص 12.

2- نقل از اسلام و علم جدید، عبد الرزاق نوفل ، ترجمه حسین وجدانى و روزنامه همشهرى ، ش 811‍

قبل از هر چيز در خصوص اهميت نماز صبح بايد بگوييم كه رسول خدا صلّي الله عليه و آله فرمودند:« فَمَنْ صَلَّى الْمَغْرِبَ وَ الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ وَ صَلَاةَ الْغَدَاةِ فِي الْمَسْجِدِ فِي جَمَاعَةٍ فَكَأَنَّمَا أَحْيَا اللَّيْلَ كُلَّه‏»؛ هر كسي كه نماز مغرب و عشا و نماز صبحش را در مسجد به صورت جماعت بخواند مانند آن است كه تمام شب را به شب زنده داري و عبادت گذرانده است»

خواندن نماز صبح آن هم در اول وقت، شايد از نمازهاي ديگر مشكل تر باشد؛ چرا كه دل كندن از رختخواب گرم و لذت خواب در ابتداي راه سخت است ولي نمازگزار مي تواند با كمي تمرين و ممارست از منافع سحر و صبح بهره مند گردد و از فيض نماز اول وقت نماز صبح بي نصيب نماند. امام صادق عليه السّلام مي فرمايد: «فَإِذَا صَلَّى الْعَبْدُ صَلَاةَ الصُّبْحِ مَعَ طُلُوعِ الْفَجْرِ أُثْبِتَتْ لَهُ مَرَّتَيْنِ تُثْبِتُهَا مَلَائِكَةُ اللَّيْلِ وَ مَلَائِكَةُ النَّهَار»«پس هرگاه نمازگزار نماز صبح را با طلوع فجر به جاي آورد دو مرتبه براي او نوشته مي شود، هم فرشته صبح و هم فرشته شب مي نويسند (نماز صبح را فرشته روز و فرشته شب هر دو مشاهده مي كنند)».

بايد توجّه داشت سلب توفيق از نماز صبح معلول علّت هاي مختلفي مي باشد كه با بررسي اعمال و رفتار خود در طول شبانه روز، مي توان علّت اصلي آن را يافته و در رفع آن كوشش نمود.

برخي از عوامل سلب توفيق از نماز صبح شامل موارد ذيل مي باشد:

عدم برنامه ريزي؛
از مهم ترين عوامل مادي كه مانع از توفيق درك نماز صبح مي گردد فقدان برنامه ريزي و نظم در زندگي مي باشد مانند فقدان برنامه اي منظم براي خواب و يا ايجاد مشغله هاي پراكنده و فراتر از توانايي هاي خود كه نتيجه اي جز ايجاد خستگي مفرط ندارد. كسالت و تنبلي نيز اگر افزوده شود امر را تشديد مي كند.

پرخوري؛
علّتي ديگر براي خواب طولاني و سنگين پرخوري در شب مي باشد. حضرت عيسي (علي نبيّنا و آله و عليه السّلام) خطاب به بني اسرائيل فرمود:«اي بني اسرائيل ! خوردن خود را زياد نكنيد، زيرا هر كس بر خوردن خود بيفزايد، بر خوابيدن خود هم مي افزايد و هر كس كه بر خواب خود بيفزايد، از عبادت كم مي گذارد (و در نتيجه) در زمره غافلان نوشته مي شود»

غرق شدن در مسائل مادي و دنيوي؛
حضرت عيسي (علي نبيّنا و آله عليه السّلام) نقش دنيا زدگي را در بي حوصلگي افراد نسبت به عبادات اين چنين ترسيم مي نمايد كه: هم چنان كه بيمار بر غذاى لذيذ نگاه مي كند و به دليل شدت درد لذّت آن را نمى‏ چشد، هم چنان فرد دنيادار نيز همراه با عشق به مال نه لذّتى از عبادت مى ‏برد و نه شيرينى و حلاوتش را مى‏ چشد

خوردن غذاهاي نامناسب در شب؛
خوردن غذاهاي نامناسب در شب نيز موجب ترك نماز صبح خواهد شد، برخي از غذاها به گونه اي مي باشند كه اعصاب و بدن را سست مي نمايند. لذا اگر شب ها از ماست، دوغ، كشك و مانند آن استفاده شود خواب بر انسان چيره شود؛ و يا خوردن غذاهاي چرب و سنگين موجب سنگيني خواب مي گردد و اين امور باعث مي شود انسان براي بيدار شدن از خواب دچار مشكل گردد.

كم معرفتي؛
يكي از مهم ترين عوامل معنوي كه موجب مي شود تا انسان نسبت به نماز صبح به سختي از خواب بيدار گردد، عدم معرفت و شناخت نسبت به خداوند متعال و الطاف وي مي باشد.
فرض كنيد اگر با يكي از مسئولين كه حل مشكل شما در دست اوست قراري گذاشته ايد. و يقين داريد كه وي در همان ساعت مقرر منتظر شما است. آيا واقعا شب به راحتي مي خوابيد و دير بر سر قرار حاضر شده و يا با كسلی مواجه مي شويد؟
اگر انسان واقعا نسبت به الطاف الهي كم ترين معرفتي داشته باشيم و بداند كه كسي كه قرار است به هنگام نماز با وي صحبت كند هماني است كه ما را از نيستي به دنيا آورده و تمامي نعمت هاي خود را نيز بر ما ارزاني داشته تا به نهايت كمال و درجات بالاي بهشتي دست پيدا كند. او هماني است كه اختيار كمي و زيادي روزي ما را دارد؛ هماني است كه مرگ و زندگي ما در يد قدرت اوست و… با اين حال آيا نسبت به نماز با بي حالي برخورد خواهيم كرد و يا آن كه سر از پا نشناخته و با تمام وجود به اقامه نماز عاشقانه خواهيم پرداخت.

گناه؛
اعمال و رفتاري كه انسان در طي روز انجام مي دهد نقش بسيار مهمي در توفيق انسان نسبت به عبادات دارد يعني هر چه در طي روز كارهاي شايسته از انسان سر بزند توفيقات انسان نيز براي اعمال خوب ديگر بيش تر فراهم مي شود و هر چه به گناه آلوده شود توفيق اعمال خوب از وي سلب مي گردد؛ لذا بايد نسبت به اين مساله بسيار حساس بود تا به واسطه گناه درك لذت سحرخيزي را از دست نداد.
بعضي از گناهان كه معمولا دامنگير جوانان مي باشد

منبع:

أمالي الصدوق،ص329

 ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏، نويسنده شيخ صدوق‏، ناشر دار الرضى‏، قم‏، 1406 ق‏، اول‏، ص 36

حجت‌الاسلام علوی تهرانی کارشناس مسائل مذهبی در حسینیه موج‌الحسین(ع) طی سخنانی با اشاره به روایتی از پیامبر(ص) که می‌فرماید: روحِ دین اسلام، اخلاق است. تصریح کرد: روح در هر موجودی باشد به آن موجود حیات و زندگی می‌دهد. اگر کسی تعبد داشته باشد ولی اخلاقی نداشته باشد یک عملکرد بدون روح دارد.

وی با بیان اینکه  عالم حشر یک روز است ولی پنجاه هزار سال طول می‌کشد اظهار کرد: قیامت از کل عالم دنیا طولانی‌تر است اما ما هیچ آمادگی برای آن نداریم درحالی که برای 70 سال زندگی دنیا کلی برنامه‌ریزی می‌کنیم. در قیامت 50 ایستگاه وجود دارد که رد شدن از هر ایستگاه هزارسال طول می‌کشد، یکی از این ایستگاه‌ها نامش «میزان الاعمال» است. در میزان الاعمال عمل انسان را می‌سنجند و در دستگاه محاسبه می‌پرسند که چقدر عمل آوردی؟ مثلا 70 سال نماز و روزه… در میزان محک م‌یزنند که چقدر از این اعمال را برای ما آوردی؟ هر عمل به هر میزانی که برای خدا انجام شده باشد حساب می‌شود و آن را می‌خرند.

حجت‌الاسلام علوی تهرانی خاطر نشان کرد: حضرت داوود (ع) به خدا عرض می‌کند که خدایا « میزان» را به من نشان بده. ایشان در عالم مکاشفه میزان را دید که چیزی شبیه ترازوهای دنیایی که دو کفه دارد و هر کفه شرق و غرب عالم را پر کرده است، بعد از اینکه حضرت داوود (ع) این شهود را پیدا کردند، بیهوش شدند و بعد که به هوش آمدند در مناجاتشان با خدا فرمودند که خدایا چه کسی می‌تواند این ترازو را پر کند؟

وی افزود: پیامبر اسلام (ص) می‌فرمایند: اولین چیزی که در روز قیامت در کفه میزان بندگان قرار می‌گیرد «حسن خلق» است. اگر حسن خلق وجود داشت بعد از آن نماز و روزه و حج و … را هم حساب می‌کنند.در ادامه حضرت می‌فرماید: در روز قیامت چیزی برتر از اخلاق در میزان قرار نمی‌گیرد.

این خطیب و کارشناس مذهبی با بیان اینکه از نماز و روزه به تنهایی نمی‌توان به تعالی رسید، بلکه باید این نماز و روزه در بستر اخلاق باشد، تصریح کرد: پیامبر اسلام (ص) می‌فرماید: نزدیک‌ترین شما به من در روز قیامت و محبوب‌ترین شما نزد من خوش‌اخلاق‌ترین شما است. 

وی با تاکید بر اینکه اگر می‌خواهید ایمانتان بالا برود، باید اخلاق خوب داشته باشید اظهار کرد: شخصی از امام صادق (ع) سوال کرد که تعریف حسن خلق چیست؟ حضرت پاسخ دادند که حد اخلاق خوب این چند مورد است: مدارا کردن با مردم، درست صحبت کردن با مردم(دشنام ندادن)،  با خوشرویی با دیگران ملاقات کردن، با مردم خوب حرف زدن.

منبع:

حجت‌الاسلام علوی تهرانی

 به قدر تعليم، يا شايد بيش از تعليم، به تربيت بينديشيد. بجز در يك جا در قرآن، كه «يعلّمهم» جلوتر از «يزكّيهم» است، همه جا «يزكّيهم» - تزكيه - بر تعليم مقدم است؛ «يزكّيهم و يعلّمهم الكتاب و الحكمة». اين شايد نشان دهنده‌ى اين است كه تزكيه جايگاه برترى دارد. مخاطبان خودتان را تزكيه كنيد، تربيت كنيد. اين تربيت هم همين طور كه عرض كرديم، «من نصب نفسه للنّاس اماما فليبدأ بتعليم نفسه قبل تعليم غيره»، سخت است.  اين كار سخت را هم بايد انجام داد.

«يبلّغون رسالات اللَّه»خب، اگر بناست من و شما تبليغ رسالات الهى را بكنيم، منتظر شياطين انسى و جنى باشيم. به ما حمله مي­كنند؛ آماده بشويم. از لحاظ روحى، در درون خود حصار مستحكمى به وجود بياوريم - كه اين حصار، حصار ايمان و توكل است - تا مغلوب نشويم و از درون شكست نخوريم. فرار و هزيمت بيرونى، ناشى از فرار و هزيمت درونى است. شكست درون انسان است كه شكست بيرونى را نصيب انسان مي­كند، بر انسان تحميل مي­كند. اگر شما در دلت شكست نخورى، هيچ كس نمي­تواند شكستت بدهد. حصارى كه بايد در دل شما به وجود بيايد، حصار ايمان به خدا و توكل على‌اللَّه است؛ «و على اللَّه فليتوكّل المؤمنون»، «و على اللَّه فليتوكّل المتوكّلون»،«و من يتوكّل على اللَّه فهو حسبه»،«ا ليس اللَّه بكاف عبده»؛ اينها درس­هاى ماست. قرآن را با تأمل بخوانيم؛ اينها را به عنوان درس ياد بگيريم، اينها دستورالعمل زندگى است. اين، يك جور آمادگى است

بدانيد امروز وظيفه‌ى روحانيت مضاعف است. اگر روحانيت هميشه يك باربر دوش داشته است - بارتفهيم، تبيين، ابلاغ؛ «الّذين يبلّغون رسالات اللَّه» - امروز اين بار مضاعف است؛چرا؟

براى دو جهت: يكى اينكه فرصت براى تبليغ اسلام در دنيا - چه دنياى اسلام، چه دنياى غير اسلام - به وجود آمده است، كه حالا مختصراً عرض خواهم كرد. يكى هم به دليل همين فرصت و از ترس اسلام، حملات نسبت به اسلام افزايش پيدا كرده است. پس وظيفه مضاعف ميشود. وقتى فرصت هست، وظيفه زياد است. وقتى به خاطر اين فرصت، حمله ودشمنى و تهاجم هست، باز وظيفه زياد است. امروز شما در يك چنين وضعيتى هستيد. نبايدهم بترسيد؛ «و يخشونه و لايخشون احدا الّا اللَّه». از هيچ چيز نترسيد، از سختى‌هاى راه نهراسيد.نه اينكه بگوئيد سختى نيست؛ چرا، سختى هست؛ اما از اين سختى نترسيد. به استقبال كارهاى دشوار و سخت برويد. كارهاى نشدنى را انجام بدهيد.

برويد سراغ كارهاى نشدنى، تا بشود. تصميم بگيريد بر برداشتن كارهاى سنگين، تابرداريد. «ولا يخشون احدا الّا اللَّه». «و خب،زحمتهايش چه؟ رنجهايش چه؟ محروميتهايش چه؟ جوابش اين است كه: كفى باللَّه حسيبا»؛ خدارا فراموش نكن، خدا حسابت را دارد. در ميزان الهى، رنج تو، محروميت تو، كفّ نفستو، حرصى كه خوردى، زحمتى كه كشيدى، كارى كه كردى، خون دلى كه خوردى، دندانىكه روى جگر گذاشتى، اينها هيچ وقت فراموش نميشود؛ «و كفى باللَّه حسيبا».

منبع:

جلسات اخلاقی رهبر